Babygebaren, praten met je baby

Met babygebaren, ook wel bekend als babygebarentaal, kun je met je baby communiceren voordat deze kan praten. Met het maken van een gebaar kan je kindje bijvoorbeeld aangeven of het genoeg gegeten heeft of laten weten dat het ergens pijn heeft.

Wat zijn babygebaren

Gebaren zijn bewegingen die je met je handen maakt om iets te zeggen. Zo zijn er gebaren voor doven en slechthorenden, maar ook voor baby’s! Omdat baby’s eerder kunnen bewegen dan dat ze kunnen praten, is gebarentaal is helemaal niet vreemd. Sommige babygebaren maak je van nature al, zoals zwaaien met je hand als je weggaat, of met je vinger iets aanwijzen, of ‘nee’ schudden als je kindje iets doet wat niet mag.

Waarom zijn er babygebaren?

Ruim voordat je kindje gaat praten, dat is tussen de 1 of anderhalf jaar, zijn baby’s in staat om gebaren te maken. Dat komt omdat je kindje je al eerder begrijpt en jou ook af en toe wat wilt vertellen. Praten lukt alleen nog niet. Babygebaren kunnen jou en je kindje helpen elkaar beter te begrijpen in de periode dat je kind nog niet kan praten. Door als ouder direct bij het zeggen van een woord, een gebaar te maken, leert je kind dit gebaar. Op een bepaald moment kan je kindje deze gebaren gebruiken om jou iets aan te geven. Bijvoorbeeld als je kindje honger heeft of meer wil, of dat je kindje juist klaar is met eten, of dat deze ergens pijn heeft.

Wat zijn de voordelen van baby gebarentaal?

Heb je een kindje met gehoorproblemen of ontwikkelingsstoornissen dan is wetenschappelijk aangetoond dat gebarentaal een positieve invloed heeft. Inmiddels is bekend dat gebarentaal een gunstige werking heeft op alle kinderen. Er zijn verschillende voordelen. Met babygebaren kun je de ontwikkeling van de taal- en woordenschat van je kindje stimuleren. En omdat je kindje zelf iets wil en kan aangeven: dat het moe is, honger heeft of ergens pijn heeft, raakt het minder gefrustreerd. En dat uit zich in minder driftbuien en huilbuien. Lukt het je baby jou iets te vertellen met een gebaar, dan geeft het je kind een goed gevoel en zelfvertrouwen.

Meer voordelen van het gebruiken van gebarentaal

Maar nog belangrijker is misschien wel dat je door het gebruik van gebarentaal in een vroeg stadium goed contact krijgt met je kindje. Je kijkt elkaar namelijk aan als je gebaren gebruikt, en hebt daarmee intensief contact met je kind. Gebarentaal kan ook heel praktisch zijn, bijvoorbeeld als de ouders tweetalig zijn. Bij oudere kinderen is het handig om gebarentaal te gebruiken als je elkaar niet hoort, bijvoorbeeld als je achter het glas zit (denk aan de zwemles!), of je wilt je kind op afstand iets doorgeven. En natuurlijk is het leren van gebarentaal ook prettig voor als je mensen in de omgeving hebt die niet of minder goed horen.

Hoe is babygebaren ontstaan?

Tot de jaren 70 van de vorige eeuw dacht iedereen dat baby’s pas konden communiceren als ze praten. Als een baby lachte of bepaalde bewegingen maakte zag men dat als een reflex, vergelijkbaar met de zuigbeweging die baby’s van nature als instinct hebben. Inmiddels weten we beter. Baby’s zijn van nature heel nieuwsgierig, zijn zich bewust van hun lichaam, nemen hun omgeving waar en kunnen vanaf 6 maanden al zelfstandig gebaren maken.
Dr. Linda Acredolo van de Universiteit van Californië zag haar dochtertje snuiven terwijl ze naar een roos wees. Dit was haar manier om ‘bloem’ te zeggen. Al snel volgde andere gebaren voor ‘meer’, ‘heet’ en ‘kat’ en dat was voor ze haar eerste woordjes sprak. Samen met Dr. Susan Goodwyn, professor in de psychologie bij California State University schreef ze hier een artikel over. In 1996 werd hun eerste boek over babygebarentaal gepubliceerd.

Een ander onderzoek is dat van Joseph Garcia, hij deed onderzoek naar de effecten van babygebaren op horende kinderen van horende ouders. Hij zag dat dove ouders veel eerder met hun kindje konden communiceren dan ouders die horen. Het werd de basis van zijn programma ‘Sign with your baby’.

Kritische geluiden

Met de komst van babygebaren zijn er ook kritische geluiden. Sommigen beweren dat met het aanschaffen van boeken, apps en gebarenkaarten, vooral naar de commercie wordt gekeken. Andere critici vragen zich af in hoeverre babygebarentaal nu echt helpt om je kind eerder te leren praten. Er zijn een aantal onderzoeken gedaan, maar deze zijn niet allemaal betrouwbaar en overtuigend genoeg, aldus sommige critici. Maar kwaad kan het zeker niet. Dus je kunt babygebaren gewoon veilig gebruiken als je daarnaast altijd maar met je kindje blijft praten.

Wanneer kun je beginnen met babygebaren?

Rond de 6 maanden kan je kindje nog niet praten, maar wel goed luisteren. Vanaf deze leeftijd nemen baby’s hun omgeving goed op en onthouden ze dingen die ze zien en horen. Ziet je baby zijn knuffelbeer, dan herkent hij deze. Je kind weet ook wat er gaat gebeuren als je zegt dat je gaat eten. Vanaf 6 maanden is dan ook een geschikte tijd om te starten met babygebaren. Ook motorisch is je baby dan in staat om met handjes en armen iets duidelijk te maken. Wil je om de een of andere reden later starten met babygebaren dan kan dat natuurlijk. Ook oudere kindjes kunnen er baat bij hebben. In de peuterleeftijd kun je er een leerzaam en leuk spelletje van maken. Zeg het woord of zet een voorwerp op tafel en vraag je kind om het gebaar erbij te maken.

Hoe werkt babygebaren

Voor babygebaren worden gebaren uit de Nederlandse gebarentaal gebruikt. Dit gebaar maak je tegelijk met het uitspreken van het woord dat erbij hoort. Op deze manier maakt je kindje de verbinding tussen het woord en het gebaar en onthoudt hij deze. Gebruik de gebaren de hele dag door, zodat je kind de gebaren gaat herkennen en zelf ook kan gebruiken. Herhaling is daarbij belangrijk. Het is niet nodig om de hele gebarentaal te leren, begin met een aantal belangrijke woorden voor je kind. Denk aan: papa, mama, eten, honger, slapen, spelen, pijn, moe, waar, boek en bal. Ga je eten, dan kun je zeggen, ‘We gaan nu eten!’ en dan hoef je alleen bij het woord ‘eten’ het gebaar te maken dat daarbij hoort. Je kunt je kindje helpen door samen, met de handjes in jouw handen, het gebaar te maken. Zijn de eerste woordjes onder de knie, dan kun je er steeds wat nieuwe toevoegen. Ter ondersteuning zijn er handige gebarenkaarten te koop.

Babygebaren boeken, apps, kaarten, video’s en cursus

Er zijn verschillende boeken verkrijgbaar waarin babygebaren worden uitgelegd. Belangrijk is dat er tekeningen of illustraties bij staan, zodat je kunt zien hoe je ze moet toepassen. Daarnaast zijn er babygebaren apps en ook verschillende video’s op YouTube waarop de gebaren worden uitgelegd. Gebarenkaarten zijn handig omdat je deze bij je kunt houden en meenemen, kunt ophangen en aan je kindje kunt laten zien. Wil je het naadje van de kous weten over babygebaren, dan kun je een cursus volgen, fysiek of online.

Welke babygebaren zijn er?

Hiernaast en hieronder onder geven we een paar voorbeelden van babygebaren. Bron: Gebarenstem

Babygebaren in andere landen en culturen

Hoe zit het dan met baby’s in andere landen? Er is ontdekt dat baby’s overal ter wereld hetzelfde gedrag vertonen en zich ook in hetzelfde tempo ontwikkelen. Of het nu gaat om kruipen, rechtop zitten, staan, lopen, of het zeggen van de eerste woordjes. Leuk om te weten: zodra kinderen hun eerste woordjes uitspreken doen ze dat op dezelfde manier als ze dat geleerd hebben van hun ouders, dus met dezelfde tongval of accent.

Meer lezen over ontwikkeling van je baby