Een paar weken na de geboorte van je kindje is het zover: dan ontvang je kaarten voor de vaccinaties waarmee je je baby tegen veel infectieziekten kunt beschermen.
Zuigelingensterfte door ernstige ziektes
Je kunt het misschien bijna niet geloven maar 100 jaar geleden hadden we hier in het westen te maken met een enorme zuigelingensterfte. Infectieziekten als difterie, cholera, mazelen en roodvonk eisten hun tol. Door een sterk verbeterde hygiëne, antibiotica en een vaccinatieprogramma dat na de Tweede Wereldoorlog werd opgezet, werd het aantal sterfgevallen van baby’s, peuters en kleuters enorm teruggedrongen.
Wie bepaalt welke inentingen je baby krijgt?
Welke prikken je kindje op welke leeftijd krijgt wordt bepaald door het Rijksvaccinatieprogramma dat wordt opgesteld door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport met advies van de Gezondheidsraad. Je baby ontvangt de prikjes in het eerste jaar door consultatiebureaus en daarna door de GGD. Op de vaccinatiekaarten wordt bijgehouden welke inentingen je kind heeft gehad of nog moet krijgen. Je moet deze kaarten goed bewaren en altijd meenemen naar een bezoek aan het consultatiebureau.
Wat houdt een vaccinatie in?
Als je kind een vaccinatie krijgt worden verzwakte levende virussen of niet meer actieve organismen of bacteriën in het lichaam van je kindje geïnjecteerd. Daarop maakt het immuunsysteem van je kindje antistoffen aan. Zodat later bij een echte aanval van een infectieziekte het immuunsysteem van je kind ervoor zorgt dat deze de ziekte niet krijgt. Het is geen 100 procent garantie; een enkele keer kan je kind toch ziek worden maar dat is dan meestal in een lichte vorm. Voor sommige ziektes is het nodig meerdere inentingen te geven verspreid over een aantal jaren.
Is deelname aan de inentingen verplicht?
De inentingen zijn gratis en je bent niet verplicht om deel te nemen aan het vaccinatieprogramma. Meer dan 95 procent van alle kinderen doet mee met het vaccinatieprogramma. Er is ook een groep ouders dat ervoor kiest hun kind niet te laten inenten. Het kan zijn dat je medische redenen hebt om niet in te enten, bijvoorbeeld als je kind allergisch is. Maar er zijn ook ouders die vanuit hun religie bezwaren hebben. Ook zijn er ouders die kritische kanttekeningen zetten bij het geven van de prikken.
Geen prik, geen geld?
Het aantal ouders dat hun kind laat vaccineren daalt. Gezondheidsorganisaties en kinderartsen maken zich hier zorgen over. In 2018 was nog maar 90,2 procent van de kinderen ingeënt tegen alle ziektes die levensbedreigend zijn voor kinderen zoals polio, mazelen, tetanus en kinkhoest. Dat is een procent minder dan het jaar ervoor blijkt uit cijfers van het RIVM. Doordat het aantal vaccinaties terugloopt, bestaat het gevaar dat deze levensbedreigende ziektes weer de kop op steken. Zo zien deskundigen het aantal gevallen van mazelen toenemen. In de hele wereld is het aantal gevallen van mazelen in het eerste kwartaal van 2019 met maar liefst 300 procent gestegen. De grootste toename is te vinden in Afrika. Hier veroorzaken de uitbraken vele doden. De ziekte mazelen is enorm besmettelijk en kan levensbedreigend zijn voor kleine kinderen en mensen met een zwakke weerstand.
Bible belt en anti-vaxxers
Het teruglopende aantal vaccinaties komt niet alleen door gezinnen die in de ‘bible belt’ wonen, ook in andere regio’s zijn er ‘anti-vaxxers’ die soms fanatiek tegen inenten zijn. Volgens kinderartsen worden je als twijfelende ouder beïnvloed door niet wetenschappelijk onderbouwde verhalen, vooral op social media. De anti-vaxxers zijn moeilijk te beïnvloeden. Zij geloven vanwege geloofsovertuiging (God beslist of een kind ziek wordt en overleeft) of vinden op een andere manier dat inenten te veel negatieve bijwerkingen heeft. Deze groep is groeiende en is onder andere verenigd in de Vereniging Kritisch Prikken, en zijn heel moeilijk te bereiken en te overtuigen. Het toppunt was de ‘gratis blender-actie’. Koos je niet voor een vaccinatie van je baby, dan kreeg je van een ondernemer en anti-vaxxer een blender voor het maken van smoothies. De actie werd door de politiek in februari 2020 ‘onacceptabel genoemd’ en door de Reclame Code Commissie verboden.
Vaccineren baby verplicht stellen?
Er is gediscussieerd of het vaccineren niet verplicht moet worden gesteld. Volgens kinderartsen gaat het niet alleen om een persoonlijke keuze, want als te weinig kinderen zijn ingeënt, staat het hele vaccinatieprogramma op de helling. Een baby onder de 14 maanden mag nog niet ingeënt worden tegen bijvoorbeeld mazelen maar kan wel besmet raken door een ouder kind en hier dan doodziek van worden. Ook andere mensen met een kwetsbare gezondheid zoals ouderen en mensen die chemokuren krijgen, lopen dan gevaar. Pas als 95 procent van de peuters in de regio zijn ingeënt, heeft een vaccinatieprogramma zin, melden RIVM en artsen. Dan heeft een gevaarlijk virus zoals mazelen geen kans.
Geen vaccinatie baby, geen geld?
In Nederland werd nagedacht om vaccineren te gaan verplichten onder het mom van ‘geen prik geen geld’. Als je je kindje niet vaccineert dan wordt je gekort op bijvoorbeeld kinderbijslag. In Australië greep de overheid al eerder in. Daar heeft de overheid het helemaal gehad met de anti-prik beweging en het gevaar dat ze veroorzaken voor de volksgezondheid. De maatregel volgt op een eerder ingestelde maatregel waarbij ouders een boete kregen, zo’n 28 dollar per twee weken en net zo lang totdat het kind alle prikken uit het vaccinatieprogramma heeft gehad. Daar komt nu nog een maatregel bovenop: ouders die niet inenten worden gekort op hun kinderbijslag. Wie zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid niet neemt, heeft geen recht meer op geld van de gemeenschap, oordeelt de overheid daar.
Nieuwe wet: kinderopvang mag niet ingeënt kind weigeren
In februari 2020 vond een meerderheid van de Tweede Kamer dat kinderopvangcentra een kind dat niet is gevaccineerd, mag weigeren. Door deze nieuwe wet is het mogelijk dat ouders straks een bewuste keuze kunnen maken om hun kind onder te brengen bij een kinderopvang waar geen ongevaccineerde kinderen zijn. Maar deskundigen vinden dat deze maatregel nog niet ver genoeg gaat. Want kinderopvangcentra worden voor het blok gezet een keuze te maken. En niet gevaccineerde kinderen zitten straks allemaal bij elkaar met de kans op een grote infectiehaard.
Vaccinatieschema: welke vaccinaties bij welke leeftijd
In onderstaand schema vind je de vaccinaties per leeftijd.
Aanpassing Meningokokken vaccinatie
In september 2017 is door het ministerie van Volksgezondheid bepaald dat tieners en baby’s ingeënt dienen te worden tegen de bacterie meningokokken W. Baby’s worden al ingeënt tegen een ander type meningokokken, dus het vaccin wordt vervangen door een die ook beschermd tegen meningokokken W.
Bijwerkingen van de vaccinaties
De meeste prikken worden in de bovenbeentjes gegeven, diep in het spierweefsel. Je kind kan daarna koorts krijgen en de plek waar de injectie is gegeven kan wat pijnlijk zijn. Je kunt de plek waar de prik is gegeven stevig masseren om de entstof beter te verspreiden en de kans op roodheid en zwelling te verminderen. Ook kan je kind huilerig of hangerig zijn en last hebben van lichte huiduitslag. Zorg ervoor dat je kindje goed drinkt en geef eventueel een zetpil paracetamol. Na twee dagen moet je kind weer de oude zijn, is dat niet het geval neem dan contact op met je huisarts.
Wanneer direct contact opnemen met huisarts
In slechts enkele gevallen zijn de bijwerkingen van de vaccinatie van je baby zo heftig dat je direct contact met je huisarts moet opnemen. Dit is het geval als je kind hoge koorts krijgt (39 graden en hoger) of een koortsstuip krijgt. Vertoont je baby een collapsneiging (je kind ziet bleek en grauw en reageert niet meer op de omgeving) of maakt het een zieke indruk, bel dan ook met de dokter. Dit is ook het geval als je kindje een stijve nek krijgt of diarree. Let op: Als je kind een BMR vaccinatie heeft gekregen kun je pas een reactie verwachten na zes of twaalf dagen!
Het uitstellen van vaccinatie
Als je kind een beetje verkouden is of een beetje verhoging heeft is dat geen reden om het geven van de prikjes uit te stellen. Maar is je kind ziek, is er sprake van koorts, een infectieziekte of krijgt je kindje medicijnen, stel dan de vaccinatie liever uit.
Bronnen: RIVM, NRC.nl, betterhealth.vic.gov.au/campaigns/no-jab-no-play
