Elke pasgeboren baby ziet er vanaf de tweede dag wel een beetje geel uit. Dit komt omdat er afbraakstoffen, bilirubine genaamd, in de huid van de baby terecht komen. Deze gele kleur verdwijnt over het algemeen vanzelf maar soms lopen de waardes te hoog op. Dan kan er sprake zijn van rhesusziekte en moet er actie worden ondernomen.
Waarom wordt een baby geel na de geboorte?
Voor de geboorte werd alle zuurstof voor je baby aangevoerd via de placenta. Voor het bloedtransport waren flink wat rode bloedcellen nodig. Nu je kindje geboren is en zelf ademt zijn er minder cellen nodig. Door het afbreken van deze cellen ontstaat er bilirubine. Dat is het afbraakproduct van rode bloedkleurstof. Het is een giftige stof die door de lever uit het bloed wordt genomen en aan de galvloeistof wordt toegevoegd. Het verlaat het lichaam van je baby via de ontlasting. De eerste dagen na de geboorte worden er zo veel cellen afgebroken dat het lichaam van je baby de bilirubine niet op tijd kan afvoeren. Daardoor ziet je baby wat gelig.
Wat is een normaal verloop van bilirubine?
Een normaal verloop is dat je baby op de tweede dag na de geboorte een beetje geel wordt. Vanaf de vierde dag neemt de geelheid weer af. Na twee weken hoort de gelige kleur helemaal verdwenen te zijn.
Hoe zie je dat je baby te veel bilirubine heeft?
Eerst ziet het hoofdje er wat gelig uit, daarna de romp en vervolgens kun je ook aan de armpjes of beentjes zien dat de huid gelig is gekleurd. Hoe meer bilirubine er in het babylijfje zit, hoe geler de huid kleurt. Het is daarom verstandig om je kindje steeds goed te bekijken, liefst bij daglicht. Als je baby te geel wordt, dan is je baby ook wat slaperiger dan normaal.
Wat is het gevaar van te hoge waardes bilirubine bij je baby?
Loopt het gehalte aan bilirubine in het bloed tot extreem hoge waarden op, dan bestaat de kans dat bepaalde delen van de hersenen kunnen worden aangetast. Het kan leiden tot onherstelbare neurologische beschadigingen. Door vroege controle in de kraamtijd komt dit gelukkig bijna niet meer voor.
Wat moet je doen als je baby erg geel ziet door een te hoog bilirubinegehalte?
Allereerst houden de kraamverzorgende, verpleegkundige of verloskundige je baby de eerste dagen goed in de gaten. Het helpt om je baby goed in het daglicht te zetten, in een wiegje bij het raam. Daarmee versnel je het proces. Geef je borstvoeding? Dan kan de geling soms een paar weken aanhouden. Door hormonen in de moedermelk wordt het omzetten van de gelige stof namelijk vertraagd. Goede voeding is ook belangrijk, want bilirubine wordt ook via de darmen uitgescheiden. Is er sprake van weinig voeding, dan bestaat de kans dat de uitgescheiden kleurstof weer uit de darmen wordt opgenomen. In dat geval kun je geadviseerd worden om je baby bij te voeden of extra water te geven.
Bloedonderzoek naar geel zien van je baby
Blijft je baby steeds een gelige huid hebben, dan moet via bloedonderzoek (hielprikje) gecontroleerd worden hoe hoog de waarden van bilirubine zijn. Ziet je baby al binnen 24 uur na de geboorte geel, dan is direct onderzoek nodig.
Versnelde afbraak rode bloedcellen: rhesusziekte
Ziet je baby erg geel, dan kan er sprake zijn van antistoffen die de moeder aanmaakt en die je baby via de placenta heeft opgenomen. Deze antistoffen zorgen voor een versterkte afbraak van de rode cellen en verergeren het geel zien. Dit heet rhesusziekte.
Wat zijn bloedgroepen en rhesuswaarden?
In de derde maand van je zwangerschap wordt via bloedonderzoek je bloedgroep en rhesus-factor bepaald. Dat is belangrijk omdat er bij verschillen in de bloedgroepen tussen moeder en baby, problemen kunnen ontstaan. Er zijn vier verschillende hoofdbloedgroepen: A, B, AB of O. De bloedgroepen A en O komen het meest voor. Verder kennen we nog de rhesusfactor, dat heeft te maken met een eiwit dat zich aan het oppervlak van een bloedlichaampje heeft gehecht. 85 procent van de mensen is rhesus D-positief, 15 procent heeft de rhesusfactor niet en is rhesus D-negatief.
Ik ben rhesus-negatief wat nu?
Bij een eerste zwangerschap geeft dat niets, zelfs al is je baby rhesus-positief. Maar bij de geboorte komen er altijd wat rode bloedcellen van je baby in jouw bloedsomloop terecht. Als reactie maak je als rhesus-negatieve moeder antistoffen aan. Bij een volgende zwangerschap krijgt je baby deze antistoffen via de placenta. Dat is geen probleem als je baby net als jij rhesus-negatief is. Maar is je baby rhesus-positief, dan gaan de antistoffen op de rode bloedcellen zitten en worden deze versneld afgebroken. Dit leidt tot bloedarmoede bij je baby. De mate van bloedarmoede varieert, maar in het ernstigste geval is je baby zo ziek dat een bloedtransfusie noodzakelijk is.
Anti-D injectie voor rhesus-negatieve moeders
Om dit te voorkomen krijg je uit voorzorg een anti-D immuunglobuline injectie in de 30e week van je zwangerschap. Daarmee worden de voor jou vreemde rode bloedcellen vernietigd en worden er geen antistoffen aangemaakt. Direct na de geboorte van de baby wordt de bloedgroep van je baby bepaalt. Is je baby ook rhesus negatief, dan is er niets aan de hand. Is je baby rhesus positief dan krijgt de moeder binnen 72 uur een tweede anti-D injectie. Daarmee wordt voorkomen dat je antistoffen aanmaakt bij een volgende zwangerschap.
Behandeling van een baby die geel ziet: fototherapie
Baby’s met te hoge bilirubinewaarden worden onder de blauwe lamp gelegd, dat heet fototherapie. Door het licht wordt de gele kleurstof afgebroken in de kleine bloedvaatjes van je baby’s huid. Hoe lang je baby onder de blauwe lamp moet liggen, hangt af van de leeftijd en de bilirubine waarden. Premature baby’s worden meestal wat later geel, maar de waarden kunnen dan wel verder doorstijgen. Premature baby’s krijgen daarom meestal langer fototherapie.
Wisseltransfusie
Helpt fototherapie onvoldoende dan kan er besloten worden tot een wisseltransfusie. Dan wordt er via de navelstrengader een katheter ingebracht en bloed bij je baby afgenomen. Daarna krijg je kindje donorbloed toegediend.
Ook interessant leesvoer: kraamtijd en ongemakken
