Wat zijn tegenwoordig populaire draagzakken? Zijn alle babydragers inmiddels ergonomisch? Wat zijn de nieuwste ontwikkelingen? We vragen het aan een van de meest gespecialiseerde babydraagspecialisten, Wendy Haisma. Wendy is mede-eigenaar en trainer van Zorgdragen Opleidingen. Sinds 2015 geven zij cursussen over dragen van een baby aan zorgprofessionals die met jonge kinderen werken, zoals kinderfysiotherapeuten en verpleegkundigen. Ook geven zij cursussen aan mensen die draagconsulent willen worden maar niet in de zorg werken. Ze heeft geassisteerd bij het herschrijven van de richtlijn ouder-kindrelatie voor het Centrum Jeugd en Gezin en spreekt over dragen in binnen- en buitenland. Daarnaast is ze sinds 2011 zelf draagconsulent in de provincie Groningen en Noord-Drenthe en tot voor kort eigenaar van webwinkel Ikdraag.nl. Een echte deskundige dus.
Is er veel veranderd de afgelopen 10 jaar qua babydragen?
Wendy: ‘Zeker, het aanbod van ergonomische draagsystemen is enorm gegroeid. Waar tien jaar geleden draagzakken ‘one size fits all’ waren, zijn nu bijna alle draagzakken goed verstelbaar. En het fenomeen ‘peuterdrager’ was 10 jaar geleden net in opkomst. Inmiddels zijn draagzakken in grotere maten gemakkelijk verkrijgbaar. Ook zijn er meer opties voor de allerkleinsten: niet elke ouder ziet het knopen van een draagdoek zitten, dan is het heel prettig dat er ook draagzakken zijn die écht goed passen bij pasgeborenen of soms zelfs te vroeg geboren baby’s. Uiteraard met begeleiding van een gespecialiseerde draagconsulent. Daarnaast vinden ouders gemakkelijker informatie over dragen op Facebookgroepen en is de draagconsulent aardig ingeburgerd.’
Wat vind je van het aanbod van babydragers tegenwoordig, en de dure, Instagramwaardige exemplaren?
‘Het is heel fijn dat elke ouder nu een systeem kan vinden dat past bij de eigen smaak en het budget. Maar de prijs zegt niets over de kwaliteit of ergonomie van een draagzak. Het is echt niet nodig om dit product zo duur te maken, dat is soms pure marketing. Het gaat erom of de draagzak goed past bij ouder en kind. Het is jammer als ouders het idee krijgen dat ze een dure draagzak moeten aanschaffen om fijn te kunnen dragen, want dat is absoluut niet zo. In de praktijk kiezen de meeste ouders, na uitgebreid passen, toch voor een draagzak die voor hen en hun baby het lekkerste zit, en dat is meestal een voordelig tot gemiddeld geprijsde draagzak. Sommige dure draagzakken zijn zelfs kwalitatief niet goed: stof die kaal wordt, knoopjes die loslaten en zelfs loslatende naden!’
Is babydragen een trend of inmiddels ingeburgerd?
‘Dragen is aardig ingeburgerd in Nederland. Of eigenlijk ‘opnieuw ingeburgerd’, want dragen was tot een paar eeuwen geleden ook hier dé manier om een kind te vervoeren. Een draagdoek of draagzak is tegenwoordig een standaard onderdeel van de babyuitzet, en draagsystemen zijn gemakkelijk verkrijgbaar. De interesse vanuit de zorg voor dragen zegt hier ook veel over: fysiotherapeuten krijgen er vragen over, veel consultatiebureaus hebben jeugdverpleegkundigen in dienst die ook draagconsulent zijn. De toegenomen aandacht voor de hechtingsrelatie tussen ouder en kind heeft hier ook aan bijgedragen. Babydragen is immers een heel gemakkelijke manier om je baby nabijheid te bieden.’
Uit onderzoek blijkt dat vooral hoger opgeleide vrouwen hun baby willen dragen, kun je dit verklaren?
Wendy: ‘Ik kom tijdens consulten ouders tegen met allerlei opleidingen, ook praktisch opgeleide ouders. Zij zijn wel in de minderheid, inderdaad. Ik denk dat de kosten van een draagsysteem toch wel een drempel kunnen zijn. Daarom is het belangrijk dat ouders weten dat een goed draagsysteem niet duur of nieuw hoeft te zijn. Ook is goede informatie over dragen niet altijd gemakkelijk beschikbaar. Om plezier te hebben van het dragen, moet het draagsysteem wel lekker zitten. Anders belandt de doek of zak al snel in de hoek. Met een paar simpele tips is dat meestal wel op te lossen, maar dan moet je wél weten waar je die tips kunt vinden. Een draagconsult, draagspreekuren bij consultatiebureaus en verloskundigen, maar ook online draaggroepen kunnen daarbij helpen.’
Kun je iets zeggen over verhouding aankoop draagdoeken of -zakken?
‘De draagzak is nog steeds het populairste draagsysteem, en dat blijft denk ik ook wel zo. Het gemak en de snelheid spreken veel ouders aan. Draagdoeken vinden vooral hun weg naar ouders die er plezier in hebben om te leren knopen. Dat is niet moeilijk, maar kost wel even wat tijd om het onder de knie te krijgen. Vaak zie je wel dat als ouders eenmaal verslingerd zijn aan de (geweven) draagdoek, dat er dan meerdere doeken volgen. Qua aankoopmoment adviseren we om een drager te kopen als de baby er is, dan kan deze met het kindje worden uitgeprobeerd.’
Zie je veranderingen in de toepassing van materialen en uitvoeringen van draagdoeken en -zakken?
Wendy: ‘De grootste verandering is dat de meeste draagzakken nu een verstelbaar rugpand hebben. Meestal in hoogte en breedte, soms in de hoogte of de breedte. Het fijne daarvan is dat de draagzak goed passend te maken is voor jongere baby’s, maar ook meegroeit als de baby ouder wordt. Niet elke verstelbare draagzak is overigens ook echt vanaf de geboorte te gebruiken. Het blijft belangrijk om goed te kijken of de maat klopt. De kleuter/preschool en big kid-draagzak zijn ook echt een vernieuwing. Ideaal voor ouders die graag lange wandelingen maken, en voor kinderen die snel overprikkeld zijn of niet zelfstandig (ver) kunnen lopen. Ook zie je dat steeds meer draagzakken gemaakt worden van geweven draagdoekenstof in plaats van canvas. Draagdoekenstof is meestal net wat soepeler en zachter, en vormt zich daardoor mooi naar het lichaam van de baby. Ook voel het net wat luxer aan.’
Is er wat veranderd ten aanzien van de aanbevolen M-houding? Voldoen de meeste dragers hier inmiddels aan?
‘De M-houding is de optimale houding voor baby’s’, antwoordt Wendy. ‘Het gaat daarbij om gehurkte beentjes (knieën hoger dan de billen), onderbenen vrij bungelend vanaf de knie en de onderrug licht gebogen. Deze houding is een heel natuurlijke houding en ondersteunt een goede heuprijping. Het is ook een rustgevende houding. Er zijn veel draagzakken die deze houding mogelijk maken. Toch zijn er ook wel draagzakken op de markt waarin de baby meer in spreidzit zit dan in hurkzit, omdat het rugpand van de draagzak te stevig of te hard is. Dan kan de baby wel de benen spreiden, maar niet goed optrekken. Draagzakken waarin de benen naar beneden hangen zien we steeds minder. Bij een goede M-houding gaat het om meer dan alleen de benen, het gaat ook om de heupen, rug en nek. Het is belangrijk dat het ruggetje een natuurlijke kromming heeft.’
Wordt voorwaarts dragen nog aanbevolen?
‘Nee, dat is om meerdere redenen een houding die ik niet aanraad. Het is voor de baby moeilijker om de M-houding vast te houden, en het zwaartepunt van de baby zit niet tegen de ouder aan. Voor ouders draagt het daardoor ook zwaarder. De rug van de baby trekt gemakkelijk hol, de houding lokt strekking uit. Daarnaast is het voor baby’s die met het gezicht van de ouder af gedragen worden, niet goed mogelijk om zich voor prikkels af te sluiten. Dat kan overprikkeling tot gevolg hebben. Als baby’s meer willen zien van de wereld, raad ik op de heup dragen aan voor jongere baby’s en oudere kinderen vinden rugdragen vaak geweldig. Er zijn wel situaties waarin vooruit gericht dragen een goede oplossing kan zijn, bijvoorbeeld voor kinderen die een visuele beperking hebben, of ouders die rolstoel gebonden zijn.’
Kun je wat zeggen over voordelen van babydragen voor het kind
‘Baby’s die veel gedragen worden, huilen tot 50% minder. Dat komt mede doordat er een fysiologische reactie optreedt als de baby gedragen wordt (op de arm of in een draagsysteem), waardoor hij of zij rustig wordt. Er is een positieve invloed op hechting en de interactie tussen ouder en kind aangetoond. Dit komt door het huidcontact en horen van de stem en hartslag van de ouder en het wiegen. Dit leidt tot minder onzekerheid bij het kind. De taalontwikkeling wordt positief beïnvloed door dragen, doordat ouders meer praten tegen hun baby tijdens het dragen. Moeders die dragen, geven gemiddeld vaker en langer borstvoeding. En uit recent onderzoek blijkt dat rechtop dragen in een draagsysteem de nekspieren op een subtiele manier stimuleert. Overigens raad ik borstvoeding geven tijdens het dragen af. Er is dan een flink risico op verslikken en zuurstoftekort. Daar zijn nare ongelukken mee gebeurd, waarbij ouders vanuit hun beste weten hun baby voedden tijdens het dragen. Het wordt immers vaak gepromoot als makkelijke manier van voeden. Daarom vind ik het belangrijk dat ouders de juiste informatie kunnen krijgen.’
Zijn er recente studies en onderzoekscijfers beschikbaar?
‘Jazeker: Prof. dr. Lela Rankin Williams heeft in 2020 een aantal studies gepubliceerd naar dragen en hechting. Prof. dr. Ann Bigelow heeft onderzoek gepubliceerd naar de jarenlange effecten van huid-op-huidcontact op de moeder-kindrelatie. Ook naar de invloed op taalontwikkeling is in 2018 onderzoek gedaan (Mirault 2018). En er is een prachtig overzichtsartikel van Bernadette Berecz et.al. verschenen over de evolutionaire oorsprong van babydragen. Een Japanse studie toont aan dat bij baby’s die gedragen worden, de hartslag daalt en de bloeddruk ook. Je ziet een baby rustig worden. Dat zie je ook bij zoogdieren en in het bijzonder bij primaten. Mensen zijn net als primaten draaglingen, het gaat erom dat je in een noodsituatie een baby rustig moet kunnen vervoeren als er gevaar dreigt.’
Zijn er naast praktische voordelen ook nadelen te noemen?
‘Dragen wordt door ouders vaak handig gevonden omdat je je handen vrij hebt en toch je baby nabijheid kan bieden, en je kunt gemakkelijker op pad (de bus of trein, bergwandeling, strandwandeling, trappen op/af). Ouders zijn soms bang dat hun baby niet gemakkelijk zal kunnen slapen buiten de draagzak, en er zijn ook baby’s die niet slapen als ze niet gedragen worden. Het is dan natuurlijk wel de vraag of de baby niet gemakkelijk slaapt buiten de draagzak omdat hij/zij aan dragen gewend is, of dat de baby juist gedragen wordt omdat slapen niet makkelijk gaat en dat ook zonder dragen niet gemakkelijk was geweest. Gelukkig zijn medewerkers van kinderdagverblijven meestal kundig genoeg om daar een mouw aan te passen. Er wordt ook op steeds meer kinderdagverblijven gedragen door de pedagogische medewerkers. Voor hen is het ook handig om de handen eens vrij te hebben.’
Inspelen op veranderende draagbehoeften
Het is volgens Wendy wel belangrijk dat ouders de tijd dat er gedragen wordt, afstemmen op de ontwikkeling van hun kind. Ze zegt daarover: ‘Een pasgeborene heeft er meestal baat bij om veel gedragen te worden, maar als een kind groter wordt, veranderen de behoeften. Een baby van 4 maanden heeft ook tijd en gelegenheid nodig om te leren om te rollen en met de voetjes en handjes te kunnen spelen, een baby van 6 maanden moet de kans krijgen te gaan kruipen of tijgeren. Ik hoor wel eens van ouders dat ze denken ‘hoe meer dragen, hoe beter voor de hechting’ maar het is juist belangrijk, ook voor de hechting, om naar de ontwikkelingsfase te kijken en daar het dragen op af te stemmen.’
Onderzoek naar babydragers door Wij Monitor
Meer thema artikelen uit BabyWereld
Mag een kinderwagen volgens jou nog wel?
Wendy staat niet negatief tegenover het gebruik van kinderwagens. Daarover zegt ze: ‘Kinderwagens kunnen heel handig zijn. Ten eerste wil niet iedere ouder zijn/haar kindje dragen en dat hoeft ook niet want er zijn prima andere manieren om aan hechting te werken. Het is belangrijk dat kinderen afwisseling krijgen. Een jonge baby heeft meer draagbehoefte en voor oudere baby’s is afwisseling beter. Een kinderwagen kan daar een prima rol in spelen. Ik geef trainingen aan kinderfysiotherapeuten en weet hoe belangrijk afwisseling is voor de groei ontwikkeling van een kindje!’
Wendy Haisma
Babydragen en veiligheid
Uit een in 2021 gepresenteerd Amerikaans rapport blijkt dat babydragers een hoger risico op letsel kunnen vormen bij kinderen jonger dan 1 jaar. Ze lopen niet alleen meer kans om verwondingen op te lopen die verband houden met het dragen van een baby, maar worden ook vaker opgenomen in het ziekenhuis na het letsel. Patrick T. Reeves, MD en assistent professor kindergeneeskunde aan het Naval Medical Center in San Diego, onderschrijft de voordelen van babydragen maar dringt aan op betere voorlichting over het gebruik van de verschillende modellen babydragers. Er werden 14.024 gevallen van verwondingen gemeld van 2011 tot 2020. 61% ging om kinderen van 0-5 maanden, waarvan 19,3% van de baby’s in het ziekenhuis moest worden opgenomen. 83,7% had letsel aan het hoofd. In totaal waren 18,1% van de hoofdletsels gerelateerd aan een babydraagproduct. Ongeveer 30% van de verwondingen werd in verband gebracht met draagdoeken en 45% met draagzakken. Bron: American Academy of Pediatrics.
Advies over dragen is aangepast
In Nederland zijn geen actuele cijfers beschikbaar, meldt VeiligheidNL. Wel is het advies over dragen aangepast voor kinderen jonger dan 4 maanden:
- Wees extra alert bij kinderen jonger dan 4 maanden. Zij kunnen het hoofdje nog niet goed rechtop houden en daardoor in een buikdrager onderuit zakken met het kinnetje op de borst, zeker bij het in slaap vallen. Dit belemmert de ademhaling. Voor premature baby’s moet dragen in overleg met een deskundige worden gedaan.
- Geef geen borstvoeding als je baby in de draagzak zit, omdat de houding dan niet meer veilig is en ouders geen goed zicht hebben.
- Gebruik een babydrager niet als vaste slaapplek voor de baby. De veiligste slaapplaats is een eigen wieg of ledikant.
Trends in babydragers
- Verstelbare babydragers, meegroeimodellen.
- Dragers voor verschillende doelgroepen: premature baby’s, pasgeboren baby’s tot en met peuters.
- Gebruik van nieuwe materialen: ventilerende mesh en soepele, geweven stoffen.
- Hergebruik van draagzakken door deze te recyclen.
Lees meer over babydragen
Foto boven: BabyBjorn
