Echo baby, welke soorten zijn er?

Ben je zwanger? Dan krijg je een aantal standaard echo’s aangeboden. Met een echo wordt via geluidsgolven de foetus, jouw baby in de baarmoeder in beeld gebracht. Naast deze standaard screening zijn er medisch noodzakelijke echo’s en pretecho’s. We behandelen ze hier allemaal.

Wat is een echo precies?

De techniek van de echoscopie, ook wel ultrageluidonderzoek genoemd, is afkomstig uit de Tweede Wereldoorlog en werd gebruikt om duikboten op te sporen. Via ultrasone geluiden kan ook een beeld worden gemaakt van de organen en zachte weefsels in een lichaam. Je hoort deze geluiden niet door de hoge frequentie. Bij het veranderen van de geluidssnelheid, bijvoorbeeld omdat er een orgaan of ander weefsel wordt waargenomen, kaatst een deel van het geluid terug. Dit teruggekaatste geluid wordt omgezet in elektrische signalen die door de computer worden vertaald naar een beeld van jouw zwangerschap. Echografie wordt ingezet om organen in het menselijk lichaam te beoordelen maar ook om de groei van jouw baby te volgen.

Wie maakt de echo van je baby?

Je verloskundige is getraind om via de buik te voelen hoe het met je baby gaat, maar een echo geeft aanvullende informatie. De echo’s worden gemaakt tijdens jouw zwangerschapscontroles. Na afloop kun je foto’s meekrijgen van de verloskundige. Een echo kan ook worden gemaakt door een echoscopiste verbonden aan de praktijk, door de gynaecoloog in het ziekenhuis of door een echoscopist bij een commercieel echocentrum.

Waar worden echo’s gemaakt

Je kunt een echo laten maken bij de verloskundige praktijk, in het ziekenhuis of bij een commercieel echobureau.

Inwendig en uitwendige echo

Een echo kan op 2 manieren worden gemaakt: inwendig en uitwendig. Bij een uitwendige echo wordt je buik ingesmeerd met gel. Dat is nodig om de transducer, het apparaatje dat de verloskundige op je buik zet, makkelijk op je buik heen en weer te kunnen bewegen zonder dat er te veel lucht bij komt. De gel kan daarna makkelijk worden verwijderd. Een inwendige echo wordt meestal gemaakt als je zwangerschap nog heel pril is. Dan ligt de baarmoeder verstopt achter het schaambeen en kan deze met een uitwendige echo niet goed in kaart worden gebracht. Via de echokop in de vagina krijgt jouw verloskundige of gynaecoloog een veel beter beeld. Een inwendige echo voelt misschien een beetje vervelend, maar is niet pijnlijk voor je.

Is een echo gevaarlijk voor je baby?

Op dit moment is niet bekend dat een echo schadelijke gevolgen kan hebben voor jou of je ongeboren kind. De echoapparaten mogen geen schadelijke geluidsgolven produceren. Maar wat het effect op mensen is bij veelvuldig gebruik is nog niet voldoende onderzocht. Daarom raden deskundigen aan om alleen een echo te maken als het nuttige informatie geeft. Daarnaast kan het maken van een echo emotioneel belastend voor je zijn. Het is niet alleen spannend om de eerste beelden van de foetus te zien, maar mocht er reden zijn tot zorg, kan het kan je ook zorgen en stress geven.

Wat als er toch iets niet goed is met de echo van je baby

Wordt er tijdens de echo iets gevonden dat afwijkt van de normale ontwikkeling van je baby, dan krijg je dat direct te horen. Soms is het nodig om meer testen uit te voeren of om een gynaecoloog te raadplegen.

Welke echo’s voor mijn baby zijn er allemaal?

Als je zwanger bent heb je recht op een paar standaard echo’s. Dat zijn de termijnecho, de 13-weken echo en de 20-weken echo. Als de verloskundige het vanwege medische redenen nodig vindt kan ze voorstellen om een aanvullende echo te doen. Dat zijn de vitaliteitsecho, de groei-echo en de liggingsecho. Tot slot behandelen we de pretecho.

Termijnecho, de eerste echo

Tussen de 10 en 12 weken van je zwangerschap krijg je een termijnecho. Dit is een spannend moment omdat je dan voor het eerst je baby in wording ziet! De termijnecho vindt plaats bij de verloskundige praktijk, of in het ziekenhuis of echocentrum als je verloskundige deze apparatuur niet heeft staan.

Wat wordt er bekeken tijdens een termijnecho?

Bij een termijnecho kijkt de verloskundige of het embryo zich goed ontwikkelt en of er geen afwijkingen zijn. De groei verloopt voor alle baby’s in de eerste 14 weken hetzelfde. Door jouw embryo te meten kan de verloskundige zien hoe lang je zwanger bent en wanneer je bent uitgerekend. Je hebt namelijk een verklaring nodig om aan je werkgever te overhandigen voor het aanvragen van zwangerschapsverlof. Bij deze echo wordt er ook gekeken naar het kloppende hartje. Is er geen kloppend hartje te zien, dan kan de controle misschien te vroeg zijn, maar er kan ook sprake zijn van een miskraam. De verloskundige kan met de termijnecho ook zien of er sprake is van een tweeling of meerling. Verder controleert ze of er geen buitenbaarmoederlijke zwangerschap is. Ook kijkt ze goed naar de baarmoeder en eierstokken.

Wat kun je zelf doen voor een termijnecho?

Trek voor een termijnecho of andere echo het liefst makkelijke kleding aan. In ieder geval kleding waarbij je de buik makkelijk kunt ontbloten. Gaat het om een inwendige echo dan is een rok of een lange blouse handig omdat je dan niet zo bloot ligt. Bij sommige echo’s wordt je aangeraden om een volle blaas te hebben, informeer hier even naar. Heb je misschien wat vragen die je wilt stellen? Schrijf deze dan van tevoren op. Een eerste echo is best spannend en zo vergeet je ze niet.

13-wekenecho, voorlopig een studie

In 2021 is door de overheid besloten dat iedere zwangere ook een echo kan krijgen als ze 13 weken zwanger is. Je bent vrij om deel te nemen aan deze 13-wekenecho. Als je deelneemt moet je wel toestemming geven voor het gebruik van je gegevens. Met deze echo kunnen lichamelijke afwijkingen in een vroeg stadium worden opgespoord. Met deze studie wordt onderzocht of deze 13-wekenecho wat toevoegt voor ouders en zorgverleners naast de 2 standaard echo’s. Zijn de resultaten positief dan wordt de 13-weken echo een vast onderdeel van de zwangerschapscontroles. De studie loopt tot en met 2024.

Wat houdt de 13-weken echo in?

Deze 13 weken echo is mogelijk vanaf de 12^e week tot uiterlijk 17 weken van je zwangerschap. Naast een uitgebreid gesprek wordt er een uitwendige echo gemaakt van ongeveer 30 minuten. Er wordt gekeken of je kindje zich normaal ontwikkelt of dat er lichamelijke afwijkingen zijn. De nekplooi wordt gemeten om te zien of er sprake is van het syndroom van Down of een andere chromosale afwijking. Je krijgt direct te horen of alles goed is of dat er reden is voor vervolgonderzoek. Bij 95 van de 100 zwangerschappen is er geen reden tot zorg. Slechts bij 5% is er vervolgonderzoek nodig. Het is dan ook verstandig van  tevoren na te denken over wat je wilt doen, mochten er afwijkingen zijn.

20 weken echo

Een ander vast onderdeel van de prenatale screening is de 20-weken echo. Je krijgt deze echo tussen de 18e en 22e week van je zwangerschap en deze duurt ongeveer een half uur. Deze echo wordt ook wel het Structureel Echoscopisch Onderzoek genoemd, een SEO. Met deze echo wordt je baby gecontroleerd op eventuele afwijkingen in de ontwikkeling van de organen en de botten. Ook is te zien of je misschien een voorliggende placenta hebt die niet omhoog groeit. In dat geval kan de baby niet via vaginale weg geboren worden maar via een keizersnede. Vanaf 17 weken kun je ook zien of je een jongetje of meisje krijgt, maar je kunt ook aangeven dat je dit niet wilt weten.

Wat wordt nog meer onderzocht met een 20 weken echo?

De verloskundige kijkt goed naar de organen van je kindje, de ledematen, het hoofdje en de rug en of er genoeg vruchtwater is. De meest in het oog springende aangeboren afwijkingen kunnen bij een 20 weken echo worden opgemerkt. Denk aan een open ruggetje, een open schedel, nierafwijkingen, verwijde hersenholten en cysten. Maar cysten in de hersenen kunnen in de loop van de zwangerschap weer wegtrekken en hartafwijkingen zijn met deze echo moeilijk te zien. Een 20 weken echo geeft daarom nooit absolute zekerheid. Bij problemen wordt je doorverwezen naar het ziekenhuis voor verdere behandeling. Dat kan ook een afbreking van de zwangerschap zijn, bijvoorbeeld als je kindje een afwijking heeft waaraan je kindje zeker zal overlijden.

Vitaliteitsecho, groei-echo en liggingsecho

Heb je last van bloedverlies, voel je de baby minder goed bewegen, groeit je kindje onvoldoende of heb je zelf last van een aandoening? Dan kan de verloskundige besluiten voor een aanvullende echo. Zoals een vroege echo of vitaliteitsecho rond de 6 of 7 weken. Ze kijkt of er geen sprake is van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, onderzoekt het hartje en kijkt hoe ver je zwanger bent. Zo rond de 30 weken zwangerschap kan er een groei-echo worden gemaakt. Hierbij wordt de omtrek van het hoofdje van je kindje gemeten, de omtrek van de buik en de lengte van het bovenbeentje. En om te zien hoe de baby in de baarmoeder ligt, is er een liggingsecho mogelijk rond de 36 weken. Ligt de baby niet voor de baarmoedermond, is er misschien sprake van stuitligging of dwarsligging?

Wat kost het maken van een echo?

De termijnecho, de 13 weken echo en de 20 weken echo vallen onder prenatale screening en worden dus vergoed door je zorgverzekeraar. De andere echo’s worden uitgevoerd als er een medische noodzaak is en worden dan ook vergoed. Aanvullende en pret-echo’s moet je zelf betalen.

Ik heb een klacht over een echo

Heb je een klacht over een echo dan kun je je wenden tot de KNOV-klachtenregeling. Is de echo door een echoscopiste uitgevoerd verbonden aan een verloskundigenpraktijk? Dan kun je bij hetzelfde loket terecht. Is deze echoscopist lid van de BEN (Beroepsvereniging Echoscopisten Nederland) dan kun je ook bij de klachtencommissie van de BEN terecht.

Wat is een pretecho?

Wil je je baby nog eens op een ander moment goed bekijken, dan kun je kiezen voor een pretecho. Er zijn diverse bureaus waar je dit kunt laten doen. Ze kijken hier niet op een medische manier naar je kindje en soms word je gevraagd een verklaring te ondertekenen waarin je aangeeft de echoscopist niet aansprakelijk te stellen mocht er later sprake zijn van een afwijking. Meestal wordt een pretecho gemaakt om het geslacht van de baby vast te stellen. Een zwangerschap tussen 16 en 24 weken levert de beste beelden op. De kosten van een pretecho liggen tussen de 50 en 150 euro, dit hangt af of je een 2D, 3D of 4D echo krijgt. Hier komen dan de kosten van de foto’s en video nog bij.

Het verschil tussen een 2D, 3D en 4D echo

Wat is het verschil tussen een 2D, 3D en een 4D echo? De D staat voor dimensie en omschrijft de lengte, breedte en diepte. Vroeger werd er gewerkt met een enkele ultrasound puls en 1 kristal, tegenwoordig is er veel meer mogelijk. De meest eenvoudige techniek is die van een 2D echografie waarbij meerdere beeldlijnen naast elkaar een 2-dimensionaal beeld geven. Je ziet je kindje in zwart wit, en steeds een doorsnede. Je kijkt als het ware door je kindje heen en ziet alle organen net als bij een CT-scan of een MRI. Van het gezichtje kun je meestal alleen het profiel zien. Een 2D echo leent zich goed voor onderzoek omdat de organen goed zichtbaar zijn. Zie foto hieronder!

3D echo

Bij een 3D echo wordt er naast lengte en breedte ook diepte toegevoegd. Je ziet de contouren van je baby, details van het gezichtje, de ledematen. Je krijgt nu geen doorsnede van je baby te zien, maar de omvang en de volumes. Dat gebeurt in de kleur sepia maar kan ook in levensechte, rozige huidkleurtinten worden omgezet.

Wat is een 4D echo

De nieuwste techniek is die van 4D ook wel live 3D genoemd. Er worden een aantal foto’s achter elkaar gezet zodat de reeks foto’s worden omgezet in een video. Een 4D echo geeft een goed beeld van je bewegende baby in de baarmoeder. Is deze aan het gapen, heeft het de hik of zuigt het op zijn knuistje? Een 3D of 4D echo kun je gedurende de hele zwangerschap maken, maar tussen de 24 en 30 weken krijg je de beste beelden.