Een baby heeft direct vanaf de geboorte een grote zuigbehoefte. Door aan de tepels van de moeder te zuigen zet een baby het borstklierweefsel van de moeder aan om genoeg melk te produceren zodat een baby kan overleven. Dat heeft de natuur mooi geregeld. Maar de zuigbehoefte is bij iedere baby anders en het is soms nodig als extra een fopspeen aan te bieden.

Wat is een fopspeen?

Het woord zegt het al: met een fopspeen ‘fop’ je de baby. Door te zuigen krijgt je baby geen voeding binnen maar je baby bevredigt wel de enorme zuigbehoefte die baby’s nu eenmaal hebben. Een fopspeen heeft dus een duidelijke functie. Daarnaast kalmeert het je baby en biedt troost als je kindje verdrietig is. Een fopspeen helpt ook de zuigbehoefte naast borstvoeding en flesvoeding te bevredigen. Verder blijkt uit diverse onderzoeken dat het gebruik van een fopspeen helpt om wiegendood te voorkomen. Met een speentje in de mond komt je kindje minder snel met zijn neus en mond op het matras te liggen. Daarnaast worden de spieren in de mond en kaak gestimuleerd en de luchtwegen beter vrijgehouden. Speenzuigende kinderen moeten door de neus ademen, dat is weer beter voor de ontwikkeling van de ademhalingswegen. Je kindje loopt bovendien minder risico onder de dekens te kruipen.

Is een speen goed voor je baby?

Een fopspeen mag je gerust naast borstvoeding en flesvoeding gebruiken. Maar als je borstvoeding geeft kun je beter wachten totdat je baby het drinken goed onder de knie heeft om speen-tepelverwarring te voorkomen. Een speen helpt dan het zuigen te stimuleren. Premature baby’s die sondevoeding krijgen omdat ze niet sterk genoeg zijn om te drinken, krijgen vaak een speentje aangeboden. Zo wordt de zuigreflex gestimuleerd en leren ze dat honger, zuigen en voeding krijgen met elkaar te maken hebben. Ook wordt er door het zuigen speeksel geproduceerd en dat is weer gunstig voor het verteren van de voeding. Baby’s met reflux, dat is het teruggeven van melk, kunnen baat hebben met het zuigen op een speen. Deze baby’s moeten vaak veel slikken om te voorkomen dat de zure maaginhoud omhoog komt en dat gaat gemakkelijker als ze op een speen zuigen. Een speen is ook handig als je er als moeder even niet bent, bijvoorbeeld als je baby bij iemand anders is of bij de opvang.

Gevolgen van het gebruik van een fopspeen

Helaas zijn er ook nadelen. Zuigen op een speen kan zorgen voor speen- tepelverwarring als je borstvoeding geeft. Want zuigen aan de borst en op een speen zijn compleet andere technieken. ’s Nachts kan het gebeuren dat je kindje zijn speentje kwijt is, die moet je dan ’s nachts gaan zoeken… De zuigbehoefte neemt af als je kindje ouder wordt, dan biedt een speen alleen nog maar troost. Laat je je kindje te lang op een speen zuigen, dan is het mogelijk dat door de zuigkracht de bovenkaak versmalt, of het gehemelte wordt verhoogd; er ontstaat een overbeet. Deze overbeet kan op den duur weer zorgen voor spraakproblemen zoals slissen. Daarom luidt het advies om de speen vanaf het eerste jaar stapsgewijs af te leren, zie hieronder.

Soorten spenen

Er zijn veel verschillende modellen fopspenen op de markt. Eigenlijk gaat het maar om twee belangrijke vormen van de speen zelf: de dental speen of de kersvormige speen, we leggen de verschillen hieronder uit. Qua uitvoering is er veel keuze, verschillende vormen schildjes, glow in the dark, modellen waarvan het schildje licht geeft in het donker, spenen met een knuffeltje eraan bevestigd, gepersonaliseerde spenen…

Natural speen of kersvormige speen

De natural of kersvormige speen heeft een rond, bolgevormd zuiggedeelte. Bij deze speen is er geen boven- of onderzijde en de speen wordt over het algemeen gemakkelijk geaccepteerd door je kindje. Zie foto hieronder rechts.

Kersvormige spenen slecht?

Kersvormige spenen zijn negatief in het nieuws gekomen en daardoor vragen veel ouders zich af of gebruik van een kersmodel nog wel veilig is. Gebruik van een kersmodel zou leiden tot kaakafwijkingen, gebitsproblemen en spraakproblemen. Maar er is GEEN wetenschappelijk bewijs dat een kersvormige speen tot meer kaakafwijkingen en spraakgebrek leidt dan de dental speen. Waar het om gaat is dat je een speen, of het nu gaat om een dental of een kersmodel, niet te vaak en te lang moet gebruiken ter voorkoming van kaakafwijkingen. Het advies luidt om het speenzuigen vanaf het eerste jaar stap voor stap af te bouwen. Lees meer over duim en speen afleren.

Orthodontische of dental fopspeen

De dental fopspeen of orthodontische speen heeft een afgeplatte top en de vorm is goed voor de stimulering van de tong- en kaakspieren. Het bolle gedeelte komt tegen het gehemelte en het platte gedeelte drukt tegen de tong. Zie foto hieronder links.

Wat zijn goede fopspenen?

Welke speen het beste is voor je kind is moeilijk te zeggen. Het is namelijk een kwestie van uitproberen! Het ene kind wil liever een kersmodel, de andere liever een orthodontische speen. Wel is het belangrijk dat je kiest voor de juiste leeftijdsfase: prematuur, newborn, 0 tot 3 maanden, 3 tot 6 maanden. Kijk bij het kopen vooral goed naar het model en het materiaal waarvan het gemaakt is.

Kies je voor een rubberen of siliconen speen?

Een fopspeen is gemaakt van siliconen of natuurlijk rubber (latex). Boven het speengedeelte zit een schildje dat voorkomt dat de speen in de mond van je baby terecht komt. De meeste spenen zijn gemaakt van siliconen maar de rubberen variant is vanwege duurzaamheid steeds meer in opkomst. Fijn te weten is dat rubberen exemplaren uit één stuk gemaakt zijn, dus er kan zich geen vuil en bacteriën ophopen in de naden. Siliconen spenen leveren in tegenstelling tot rubber, geen allergische reactie op. Bovendien zijn spenen van siliconen sterker dan rubber. Bij siliconen spenen is het belangrijk te letten of er ‘BPA vrij’ of ‘0 procent Bisphenol A’ op de verpakking staat. Dit is een schadelijke stof die de hormoonbalans van je kindje kan verstoren.

Waar bewaar je de spenen?

Je kindje zal zijn speentje regelmatig verliezen. Hij wordt regelmatig uitgespuugd, valt op de grond en wordt naar behoefte weer in de mond gestopt. Gebruikt je baby de speen niet? Berg deze dan hygiënisch op in een afsluitbaar doosje of zakje en bewaar deze op een vaste plaats zoals op de commode of in een speciaal vakje van de luiertas als je op stap gaat. Om zoekraken te voorkomen kun je een speen vastmaken aan een speendoekje of een speenkoord.

Hoe spenen schoonmaken?

Neem geen enkel risico met je pasgeboren baby, kook een nieuw gekochte speen altijd eerst uit. Gebruikt je baby de speen wel zes keer per dag? Maak de speen dan dagelijks schoon. Is je baby ouder dan zes maanden, dan is een keer per week steriliseren voldoende. Spoel de speen altijd af voordat je deze aan je baby geeft. Hoe maak je de speen schoon? De bekendste methode is uitkoken of steriliseren in magnetron of vaatwasser. Kies gewoon de methode die je het meest aanspreekt. Hieronder leggen we alle methodes uit.

Speen uitkoken
Doe de speen in pannetje met water, breng het water aan de kook en laat de speen ongeveer 3 minuten koken. Met een schone lepel haal je de speen uit het water waarna je deze op een schone theedoek of stuk keukenpapier laat drogen.

Een speen reinigen in de magnetron
Je kunt de speen ook reinigen met een magnetronsterilisator. Vul deze met water tot de aangegeven hoeveelheid en stop de fopspenen en/of spenen erin. Doe de deksel dicht en zet de sterilisator aan op 800 Watt en wacht ongeveer 3 minuten. Na het afkoelen kun je de schone spenen eruit nemen.

Speen schoonmaken in de vaatwasser
Leg de speen op een rekje en zet de vaatwasser aan op minimaal 55 graden.

Speentjes schoonmaken met UV LED sterilisatie
Nieuw is de methode om spenen te desinfecteren met UV LED. Was de spenen onder warm water en droog deze met theedoek op keukenrol. Plaats daarna de spenen in een UV LED sterilisatorcontainer en druk op de AAN-knop.

Wanneer moet je een fopspeen vervangen?

De Europese richtlijnen geven aan dat je een fopspeen moet vervangen na zes weken. Controleer de speen regelmatig op scheurtjes of beschadiging, dat kun je doen door af en toe stevig aan het zuiggedeelte van de speen te trekken. Zie je ergens een (kleine) beschadiging, gooi de speen dan direct weg en schaf een nieuwe aan.

Tips voor het kopen en gebruiken van een fopspeen en speenkoord

Als je een merk fopspeen hebt gevonden dat goed bevalt, dan is het handig om daar meerdere exemplaren van in huis te hebben.
Gebruik een fopspeen alleen als het nodig is, dus geef je kind niet te pas en te onpas een speentje.
Slaapt je kind, haal de speen of duim dan weg. Is je kind een speenzuiger en stopt hij zonder speen zijn duim in de mond, dan kun je beter de speen weer geven.
Probeer spelenderwijs het ademen door de neus te stimuleren, want dit is veel beter voor de gezondheid van je kind. Dit kan door samen liedjes te neuriën waardoor deze door neus moet ademen, bolle wangen maken en de lippen samen te persen, te ruiken aan dingen die geuren zoals bloemen en etenswaren. Of het met een rietje wegblazen van een wattenbolletje. Ook het leren drinken uit een (tuit)beker of uit een rietje is een goede oefening.
Zorg ervoor dat je geen speeksel uitwisselt via een speen, dus geef deze niet aan anderen in de mond. Reinig de spenen regelmatig, maak ze niet schoon door deze in eigen mond te stoppen.
Controleer de fopspeen op scheurtjes en gaatjes en vervang ze regelmatig.
Pas op met een fopspeenkoord, je kind kan hierdoor stikken als deze om de hals wordt gedragen. Een spenenkoord mag niet langer zijn dan 22 cm.
Een fopspeen is om op te zuigen, zie je dat je kind op de fopspeen zit te bijten: geef je kind dan een bijtring.

Lees meer over duim en speen afleren
Ook interessant om te lezen: de fruitspeen, wat is dat?
Foto’s: Difrax, speenkoord: Mushie