Een echografie is tegenwoordig een standaardonderzoek voor als je zwanger bent. Wat is een echo precies? Hoe gaat een echo in zijn werk en waar wordt precies naar gekeken?
Wat is een echo
Een echo is afgeleid van het woord echografie. Bij een echo wordt via ultrasone geluiden een beeld gegeven van organen en zachte weefsels in het lichaam. Deze ultrageluiden hebben een hoge frequentie en zijn voor ons niet hoorbaar. Als de geluidssnelheid verandert, bijvoorbeeld omdat er een orgaan of ander weefsel wordt waargenomen, dan kaatst een deel van het geluid terug. Dit teruggekaatste geluid wordt omgezet in elektrische signalen die door de computer worden vertaald naar een goed beeld. Echografie wordt ingezet om bijvoorbeeld organen in het menselijk lichaam te beoordelen maar ook om de groei van de baby te volgen.
Is een echografie veilig?
Bij een echografie wordt geen gebruik gemaakt van röntgenstraling of radioactiviteit, dus er zijn geen gevaarlijke bijwerkingen. Wel ontstaat er meer warmteontwikkeling omdat een deel van de geluidsenergie wordt omgezet in warmte en daarom wordt aanbevolen niet meer echo’s te laten maken dan nodig is. Het is ook niet nodig om steeds een echo te laten maken, verloskundigen zijn getraind om de baby aan de buitenzijde te meten en de hartslag te beoordelen. Ook kan het maken van een echoscopie ouders juist ongerust maken, bijvoorbeeld over de groei van de baby.
Hoe gaat een echo in zijn werk?
Er kan op twee manieren een echo worden gemaakt: inwendig en uitwendig. Bij een uitwendige echo wordt je buik ingesmeerd met gel. Dat is nodig om de transducer, het apparaatje dat de verloskundige op je buik zet, makkelijk op je buik heen en weer te kunnen bewegen zonder dat er te veel lucht bij komt. De gel kan daarna makkelijk worden verwijderd.
Een inwendige echo wordt meestal gemaakt als de zwangerschap nog heel pril is. Dan ligt de baarmoeder verstopt achter het schaambeen en kan deze met een uitwendige echo niet goed in kaart worden gebracht. Via de echokop in de vagina krijgt de verloskundige of gynaecoloog een veel beter beeld. Een inwendige echo voelt misschien een beetje vervelend, maar is niet pijnlijk.
Waar wordt een echo gemaakt?
Echografieën worden gemaakt in de verloskundigen praktijk, in het ziekenhuis of een huisartsen laboratorium. Verloskundigen werken meestal samen met echocentra die met een verkregen vergunning echo’s mogen maken.
Waarom wordt een echo gemaakt?
Met een echoscopie kan de verloskundige of gynaecoloog beoordelen of de baby zich goed ontwikkelt en hoe ver de zwangerschap is gevorderd.
Hoeveel echo’s krijg je en wanneer?
Echo’s zijn niet verplicht, maar in totaal heb je recht op twee echo’s: een termijnecho en een twintigweken echo of SEO genaamd dat staat voor Structureel Echoscopisch Onderzoek. Afhankelijk van de verloskundepraktijk wordt een termijnecho tussen de 8 en 12 weken zwangerschap gegeven. De twintigweken echo vindt plaats rond de 20 weken zwangerschap. Deze echo’s worden door je zorgverzekeraar betaalt en komen niet ten laste van je eigen risico. In 2020 is er nog een dertienwekenecho bijgekomen in het zorgpakket. Sommige praktijken geven nog extra echo’s, bijvoorbeeld een groei-echo rond de 30 weken en een echo rond de 34 tot 36 weken om de ligging van de baby te beoordelen.
Wat zie je op een termijnecho?
Allereerst wordt de baby opgemeten, van de bovenzijde van het hoofd tot de onderzijde van de rug. Daarmee kan de verloskundige een inschatting maken hoe lang je zwanger bent en wat de uitgerekende datum is. Dat is niet alleen belangrijk om de groei te volgen maar ook omdat je een verklaring nodig hebt om aan je werkgever te overhandigen voor het aanvragen van zwangerschapsverlof. Ook wordt er gekeken of het hartje klopt en of je misschien zwanger bent van een tweeling.
Dertienweken echo
Vanaf eind 2020 krijgen zwangere vrouwen ook een echo rond de 13e week aangeboden. Dit is om te voorkomen dat eventuele afwijkingen niet te laat worden ontdekt. Deze echo wordt ook vergoed door je zorgverzekeraar. In deze echo wordt gekeken of de baby zich gezond ontwikkeld. In deze fase zijn de organen, zenuwstelsel en alle ledematen goed te zien. Mochten er ernstige afwijkingen dan kan dit een reden zijn om de zwangerschap af te breken.
Twintigwekenecho
Met 20 weken wordt vooral naar aangeboren afwijkingen gekeken. De verloskundige kijkt naar de organen zoals hersenen, hart, maag en nieren. Maar ook of de baby misschien een open ruggetje of waterhoofd heeft. Verder wordt de grootte en de ligging van de placenta onderzocht. Als je een voorliggende placenta hebt die niet omhoog groeit, dan kan de baby niet via vaginale weg geboren worden maar via een keizersnede. Vanaf 17 weken kan ook gekeken worden of je een jongetje of meisje krijgt, maar je kunt ook aangeven dat je dit niet wilt weten.
Soms is een vroege echo nodig
In enkele gevallen is het nodig dat je al heel vroeg in de zwangerschap een echo krijgt, rond de 6 a 7 weken. Deze vroege echo wordt ook wel een vitaliteitsecho genoemd. Redenen voor deze echo zijn: als er sprake is van bloedverlies en buikpijn, bij het vermoeden van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, als je een onregelmatige cyclus hebt, als je zwanger bent tijdens het gebruik van anticonceptie. En misschien loop je al bij de gynaecoloog als je eerder een miskraam of een buitenbaarmoederlijke zwangerschap hebt gehad. Tijdens deze echo wordt met name gekeken of er een baby te zien is en of het hartje klopt.
Wanneer krijg je een aanvullende echo?
In sommige gevallen zijn extra echo’s nodig, bijvoorbeeld als de baby niet goed groeit of te groot is, als er twijfels zijn over de hoeveelheid vruchtwater in de baarmoeder, om te kijken of de placenta niet voor de baarmoedermond ligt en of er sprake is van stuitligging of dwarsligging.
GUO-echo
Vermoed de verloskundige dat er iets aan de hand is met je baby of loopt je baby risico op een erfelijke afwijking, dan kom je in aanmerking voor een GUO onderzoek. Dit staat voor Geavanceerd Ultrageluid Onderzoek. Deze echo is veel uitgebreider dan een 20-weken echo en er wordt geavanceerde apparatuur voor gebruikt door de gynaecoloog. Soms is een vruchtwaterpunctie of bloedonderzoek nodig. Meer lezen over prenatale screening.
Pretecho
Wil je nog eens goed naar je baby kijken op een ander moment, dan kun je kiezen voor een pretecho. Er zijn diverse bureau’s waar je dit kunt laten doen. Er wordt niet op een medische manier naar je kindje gekeken en soms wordt je gevraagd een verklaring te ondertekenen waarin je aangeeft de echoscopist niet aansprakelijk te stellen mocht er later sprake zijn van een afwijking. Meestal wordt een pretecho gemaakt om het geslacht van de baby vast te stellen. De kosten van een pretecho liggen tussen de 50 en 100 euro, dit hangt af of je een 2D, 3D of 4D echo krijgt. Hier komen dan de kosten van de foto’s en video nog bij.
2D, 3D, 4D of HD echo?
De meeste medische echo’s worden gemaakt in 2D. Dit zijn vlakke zwart-wit beelden zonder diepte. Een driedimensionale echo levert mooie beelden van je baby op. Hiervoor wordt een speciaal apparaat gebruikt dat uit verschillende transducers bestaat met een onderlinge gelijke afstand. Daarmee lopen de geluidsgolven niet recht maar onder een schuine hoek. De computer maakt van deze teruggekaatste golven dan een mooi 3D beeld. Bij een 4D-echo zijn bewegende beelden te zien met kleur en diepte, dan zie je dus de baby bewegen en misschien zijn duimpje in zijn of haar mond steken! Hiervan krijg je dan een video. De nieuwste techniek is HD Live Baby Scanning. Deze techniek zorgt voor een donkere achtergrond zodat je alle details van de baby nog beter kunt bekijken.
