Laten we er geen doekjes om winden: een bevalling doet pijn. Wel ervaart iedere vrouw de bevallingspijn op andere manier. Sommige vrouwen zien de bevalling met vertrouwen tegemoet, anderen kunnen zich er vreselijk zorgen over maken. Pijn hoort bij een bevalling; het is een waarschuwingssignaal dat je baby geboren gaat worden en een veilige plek moet zoeken om je kind veilig geboren te laten worden. Maar we leven gelukkig niet meer in de Middeleeuwen. Pijn mag niet te lang te duren en hoeft ook niet ondraaglijk te zijn. Daarom is het fijn te weten dat er verschillende manieren van pijnbestrijding bij de bevalling zijn.
Opbouw van de pijn van de weeën
De bevalling begint met ontsluitingsweeën. Sommige vrouwen die een kind hebben gehad vergelijken de weeën met de krampen die bij een flinke diarree horen, maar dan nog een graadje erger. Deze ontsluitingsweeën volgen elkaar in een steeds hoger tempo op en als je baby bijna wordt geboren krijg je uitdrijvingsweeën of persweeën. Dat is het moment dat je mag persen en de baby geboren wordt. Elke vrouw ervaart deze weeënpijnen op een andere manier: sommige vrouwen vinden de ontsluitingsweeën naar en zijn blij dat ze mogen persen, anderen ervaren het persmoment als het meest heftig. Pijn is helaas moeilijk meetbaar.
Angst en stress bij de bevalling
Maar andere factoren spelen ook een rol. Het maakt nogal een verschil of je bevalling kort of lang duurt. Maar ook factoren als angst en stress en je verwachtingen van de bevalling, zijn van invloed. Ook maakt het uit of je bevalt van een eerste of volgende kindje. De geboorte van een eerste kindje is over het algemeen pijnlijker dan een tweede of volgende. Gelukkig komen er bij de bevalling ook endorfine vrij die ervoor moeten zorgen dat de pijn dragelijk is. Het is prettig om voor de bevalling een geboorteplan te hebben gemaakt, voor jezelf maar ook voor de mensen die je helpen bij de bevalling.
Pijnbestrijding bevalling
In Nederland wordt relatief weinig pijnbestrijding bij de bevalling gegeven. Dit komt omdat we in Nederland nog steeds een hoog percentage thuisbevallingen hebben in vergelijking met andere westerse landen. In andere landen kun je soms alleen maar in het ziekenhuis bevallen. Pijnbestrijding met medicatie wordt alleen in het ziekenhuis toegepast, daarnaast zijn er nog veel andere mogelijkheden om pijn bij een bevalling te verlichten, zie hieronder:
Yoga, zwangerschapsgym en hypnobirthing
Ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen kunnen je helpen met het opvangen van de weeën. Dit kun je op verschillende cursussen zoals zwangerschapsgym, yoga en hypnobirthing, leren. Hier leer je om je niet tegen de pijn te verzetten, maar de weeën op een geconcentreerde manier weg te zuchten. Zeker bij yoga en hypnobirthing leer je om de bevalling met vertrouwen tegemoet te zien zonder angst en stress en worden oefeningen gegeven waarmee je lichaam en geest voorbereid op een vlotte geboorte met weinig pijn.
Massage en warm bad
Lukt het je niet om goed te ontspannen dan kan een massage, het aannemen van een andere houding en zelfs een warm bad helpen. Soms helpt koelte zoals een koud washandje. Bij een massage kan je partner een mooie rol vervullen, flink tegendruk in de rug geven, wrijven in de nek of op de benen kan prettig zijn. Maar er zijn ook moeders die geen enkele aanraking verdragen.
Doula en hulpverleners
De bevalling is een huzarenstukje dat je helemaal in je eentje moet klaren maar gelukkig krijg je er wel hulp bij! Zo zullen verloskundige, verpleegkundige en als je thuis bevalt ook de kraamhulp je bijstaan, ondersteunen en aanmoedigen. Wil je liever een intensievere begeleiding van een vertrouwenspersoon dan kun je kiezen voor een doula. Een doula begeleidt je tijdens de hele zwangerschap, is bij de bevalling en ook na de geboorte. Meer lezen over een natuurlijke zwangerschap en bevalling.
GeboorteTENS als pijnbestrijding
Dit op batterijen werkend apparaatje plak je met pleisters op de onderrug. De tinteling in deze zone zorgen voor het onderbreken van de pijnsignalen uit je bekken en baarmoederstreek. Deze prikkels helpen je lichaam op een natuurlijke manier pijnstillers aan te maken (endorfine). Je kunt het apparaatje instellen op een voor jou prettig niveau waardoor je controle blijft houden of dit nu bij een thuisbevalling of in het ziekenhuis is. GeboorteTENS werkt samen met ziekenhuizen, verloskundigen en het wordt door veel zorgverzekeraars vergoed.
Waterinjecties
Uit onderzoek blijkt dat steriele waterinjecties een alternatief kunnen zijn voor de ruggenprik. Van de behandelde vrouwen zegt 60% minder pijn te ondervinden, 30% vindt het resultaat matig. De pijnstilling varieert van drie kwartier tot twee uur. Bij waterinjecties worden er tijdens een wee vier injecties in de onderrug gegeven, ook wel een introdermaal waterblok genoemd. Doordat er een irritatie in de onderrug optreedt zorgt dit voor het afnemen van de weeënpijn. In Zweden wordt al sinds 1980 met deze waterinjecties gewerkt. Ze mogen alleen door klinisch verloskundigen en gynaecologen worden gegeven, al is deze methode nog niet bij iedereen bekend en wordt deze nog niet overal aangeboden. Een groot voordeel is dat er geen vervelende bijwerkingen zijn.
Lachgas
Lachgas kan ook helpen de pijn van de bevalling te verlichten. Uit onderzoek blijkt dat 40% van de vrouwen duidelijk minder pijn heeft, 50% vindt dat lachgas voldoende helpt en heeft geen andere pijnbestrijding meer nodig. Door het toedienen van lachgas wordt je licht slaperig en voel je de scherpe randjes van de pijn niet meer. Maar bij sommige vrouwen heeft het een andere uitwerking, zij worden er juist heel vrolijk en uitgelaten van, vandaar de naam! Er zijn geen bijwerkingen bekend.
Injectie met medicatie
Wordt de pijn te erg of zelfs ondraaglijk, dan kun je in het ziekenhuis vragen om een medicijnen met een morfine-achtig effect. Denk aan pethidine en remifentanil in de vorm van een ruggenprik of infuuspompje. Pethidine wordt alleen in het begin van de ontsluiting gegeven tot 4 cm ontsluiting. Er wordt in dat geval ook een CTG gemaakt waarbij de hartslag van je baby wordt gecontroleerd. Het heeft een sterk pijnstillend effect en werkt twee tot vier uur. Je kunt er wel flink slaperig van worden en soms klachten krijgen van misselijkheid, hoofdpijn of duizeligheid. Ook mag je niet meer rondlopen. Je baby kan er slaperig en minder beweeglijk van worden en heft soms moeite met ademhalen na de geboorte. Zijn er twijfels over de gezondheidssituatie van je kind, dan kan deze injectie worden geweigerd.
Infuus pompje
Vanaf vier centimeter ontsluiting kun je in het ziekenhuis ook een infuus pompje met een sterker middel: remifentanil krijgen. Na het toedienen kun je zelf het pompje bedienen met een maximum aan medicijnen. Ook hier wordt een CTG gemaakt waarbij de harttonen van je kindje en van jou continu worden gecontroleerd. Remifentanil heeft namelijk invloed op de ademhaling en de hoeveelheid zuurstof in je bloed. Na toediening mag je niet meer rondlopen. Een enkele keer treden bijwerkingen op zoals misselijkheid, hoofdpijn of duizeligheid. Omdat je baby er slaperig en minder beweeglijk van wordt en problemen kan krijgen met zijn ademhaling, kan er vanwege gezondheidsredenen besloten worden om deze medicatie niet te geven.
Ruggenprik
Een ruggenprik is de meest effectieve manier van pijnbestrijding en wordt alleen in het ziekenhuis gegeven. In de richtlijn van gynaecologen, verloskundigen en anesthesiologen uit 2008 staat dat je om een ruggenprik mag vragen en dat je deze ook mag krijgen als de pijn ondraaglijk wordt. Een enorme stap voorwaarts! Bij een ruggenprik wordt er door de anesthesioloog via een slangetje een verdovend middel tussen de ruggenwervels gegeven, dit is de epidurale ruimte waar de zenuwen en de pijnprikkels van de baarmoeder en bekkenbodem lopen. Daarvoor is het belangrijk dat je rug goed bol staat, de prik wordt gegeven als je voorovergebogen zit of op je zij ligt.
Wat gebeurt er bij een ruggenprik
Van te voren wordt een verdoving gegeven waardoor je de ruggenprik bijna niet meer voelt. Door de verdoving worden de zenuwen tijdelijk uitgeschakeld en de pijn van de weeën zul je niet meer voelen, de verdoving werkt al na ongeveer 15 minuten. Nadeel is wel ook je spieren in het onderlichaam tijdelijk worden uitgeschakeld en dat je spierkracht in de benen verliest. Ook kan het zijn dat het langer duurt voordat je mag persen. Als je een ruggenprik krijgt worden jij en je baby goed in de gaten gehouden. Bloeddruk, polsslag, hartslag en urineproductie worden bijgehouden. Omdat je niet meer voelt wanneer je moet plassen, krijg je ook een blaaskatheter. In enkele gevallen krijgen vrouwen tijdelijk last van daling van de bloeddruk, hoofdpijn, jeuk en rillingen.
Meer lezen over: Bevalling inleiden
Lees meer over: Bevalling zelf opwekken
Foto boven: GeboorteTENS
